Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

Fotografie, Kunst kijken

Zo stelde curator Wim Melis fotomanifestatie Noorderlicht 2017 samen

Door: Karlijn Vermeij, 22 oktober 2017

Tot en met 26 november kun je op vijf locaties in de stad terecht voor de Internationale Fotomanifestatie Noorderlicht 2017. Tijdens NUCLEUS | De verbeelding van wetenschap wordt hedendaagse fotografie op het snijvlak van kunst en wetenschap getoond. Curator Wim Melis vertelt over het samenstellen van de 24e editie van dit Groningse festival met internationaal aanzien: "Het is een ode aan de nieuwsgierigheid van de mens, maar er zit ook een waarschuwing in: bedenk wel wat je doet."

Ruim anderhalf jaar is Wim Melis bezig geweest met het verzamelen van beelden. “Alles bij elkaar komen we bij de zeven eigen locaties op zo’n zeventig kunstenaars, met in totaal rond de zevenhonderd kunstwerken”, vertelt hij. “Het is een flinke klus, maar het is mijn werk om veel te kijken.” Het resultaat is te bewonderen op vijf plekken in de stad: Der Aa-Kerk, de galerie van Noorderlicht, Centrum Beeldende Kunst Groningen, NP3 en het souterrain De Faun, het oude pand van de Zara aan de Herestraat. Ook horen Museum de Buitenplaats in Eelde en Kunst in de Nieuwe Kolk (KINK) in Assen bij de officiële Noorderlicht-locaties. Ten slotte zijn er nog een aantal off-circuit-instellingen, verspreid over de noordelijke provincies, die hun programma baseren op het NUCLEUS-thema. Melis: “We vieren deze maand de fotografie in de stad. Noorderlicht komt uit Groningen, maar we zijn echt een noordelijk festival.”

Honderden foto’s op A4’tjes aan de wanden

Voor de curator, sinds 1980 betrokken bij Noorderlicht, heeft het cureren van zo’n groot project geen geheimen meer. Op het hoofdkantoor van Noorderlicht is een lange, smalle gang ingericht met honderden foto’s op A4’tjes aan de wanden bevestigd, waar Melis tot een weloverwogen selectie kan komen. “Hier loop ik af en toe gewoon langs. Langslopen en kijken, net zolang tot het goed aanvoelt.” Daarnaast speelt ook de inhoud van de beelden een belangrijke rol. Melis: “Je kijkt gewoon heel letterlijk naar de verhalen: is het een goed verhaal? Past het binnen het thema?” 

Het leggen van betekenisvolle verbanden is de belangrijkste functie van een fotomanifestatie anno 2017, meent Melis: “Vroeger hadden wij de functie van nieuw werk ontdekken en aan publiek presenteren. Door de invloed van internet kunnen mensen elk beeld gewoon overal zien. Nu gaat het erom dat je een verhaal vertelt wat mensen prikkelt en verrast. De kunst is om kunstenaars samen te laten vertellen, dat het geheel meer is dan de som der delen.” Het verhaal dat tijdens NUCLEUS | De verbeelding van wetenschap centraal staat, is die van het streven naar kennis en over de nieuwsgierige mens. Melis: “We willen begrijpen hoe de wereld in elkaar zit. Nucleus betekent ‘kern’. In de wetenschap en in de kunsten wil men echt begrijpen wat er gebeurt. Het verlangen om door te dringen tot de essentie van het leven klinkt hierin door.”

Het belangrijkste verschil tussen kunstenaars en wetenschappers

Volgens Melis stellen kunstenaars en wetenschappers vaak dezelfde vragen en beschikken zij beiden over originaliteit, creativiteit en een open geest. Toch is er ook een belangrijk verschil tussen kunstenaars en wetenschappers: “Wetenschappers zijn de uitvoerende kant, waar het gaat om herhaalbare feiten, terwijl kunstenaars meer naar betekenis zoeken. In kunst gaat het niet om herhaalbaarheid of feitelijkheid, want het gaat om een visie op en een impressie van de wereld om ons heen. Het samenbrengen van die twee kanten, van verbeelding en feiten is van belang.”

Soms is het echter niet helemaal duidelijk of wat je ziet echt is of niet. Neem bijvoorbeeld de reeks Outer Space van de Duitse fotograaf en toekomstig astronaut Michael Najjar, die tijdens Noorderlicht te zien is. Gaat deze kunstenaar echt op ruimtereis, of is het allemaal fictie? Melis: “In dit geval is het wel echt, maar er zijn verhalen bij waarvan we dat niet zeker weten. De rode draad die door onze organisatie loopt is: je moet niet alle beelden zomaar voor waar aannemen. In fotografie en in de kunsten gaat het altijd al om de vraag: wat is waar, wat is niet waar? Foto’s zijn per definitie een kadrering van de werkelijkheid, een moment in de tijd. Dat is heel actueel.” 

Melis, van huis uit sterrenkundige, heeft ook een persoonlijke connectie met het onderwerp. “Het thema zat altijd in mijn achterhoofd. Ik ben iemand die geïnteresseerd is in verbanden leggen. Je ziet de grote wanorde om je heen en wetenschap probeert orde in die chaos te scheppen. En dat doe ik ook een beetje als curator, door beelden te bekijken en daarin structuur te brengen die je kunt communiceren.”

De fotomanifestatie NUCLEUS | De verbeelding van wetenschap was van 22 oktober t/m 26 november 2017 te zien op diverse locaties in Groningen, in Museum de Buitenplaats in Eelde en KINK in Assen. Bezoek www.noorderlicht.com voor meer informatie en tickets.