Tikkende klokken, een verkoolde kapstok en een koddig kermismuziekje. De tentoonstelling Hide and Seek van ontwerper Maarten Baas in het Groninger Museum verrast, vervreemdt en vermaakt.
Wie de tentoonstelling binnenloopt, ziet als eerste een zwartgeblakerde piano voor een pastelgroene wand. Samen met twee kasten en een ouderwetse slee, behoort het klavier tot het afstudeerproject Smoke van Baas uit 2002. Voor dit project stak hij barokke meubelstukken in de brand, om ze half verkoold een tweede leven te geven als designobject.
Met deze verkoolde kunstwerken laat Baas gelijk zien wie hij is: iemand die met eigenzinnige projecten zijn plek in de designwereld wil veroveren. Inmiddels heeft hij deze plek aardig weten te bemachtigen. Na zijn afstudeerproject, die hem razendsnel internationaal aanzien opleverde, won hij prijs na prijs na prijs, met als hoogtepunt: de befaamde Designer of the Year Award van Design Miami — hij was de jongste ontwerper ooit die hem won.
Klokkenkamer
De middelste zaal Real Time staat in het teken van ‘tijd en vergankelijkheid’. De ruimte is gevuld met klokken: statige klokken en geprojecteerde klokken op de wanden. De hoge uurwerken trekken de meeste aandacht, doordat het lijkt alsof er mensen in staan. Met een zwarte stift tekenen ze de wijzers, die zij na elke minuut wegpoetsen en, net een stukje verder, opnieuw tekenen. Door de focus te leggen op het verstrekken van de tijd, probeert Baas de kijker in een haast meditatieve staat te brengen om de alledaagse tijdsdruk te ontvluchten.
"Tijd is een lekker thema"
Dit ontsnappen van de tijdsdruk en stress wordt in één specifiek werk tot een waar hoogtepunt gebracht. Deze staat niet in de tentoonstelling, maar in de vertrekhal op Schiphol. Waar gehaaste reizigers hun vlucht proberen te halen en het stressniveau haar climax bereikt, hangt een klok waar een man in lijkt te staan die in alle rust de minutenwijzers tekent en weer wegpoetst.
“Tijd is een lekker thema,” stelde Baas in een interview met de VPRO. Dat het één van zijn favoriete thema’s is, wordt ook duidelijk doordat het onderwerp in de tentoonstelling verscheidene keren naar voren komt. Zo staan de zwartgeblakerde meubels symbool voor vergankelijkheid en verbeelden de klokken heel letterlijk het verstrijken van de tijd. En hoewel het werk van Baas uiteenloopt van design tot kunst tot theater, blijft tijd als een leidraad door zijn werk lopen.
Kermiskrakers
Terwijl de klokken rustgevend tikken, klinkt op de achtergrond een feestelijke kermiskraker. Het opzwepende deuntje valt in dit kalme en muisstille museum lichtelijk uit de maat, maar prikkelt juist daarom de nieuwsgierigheid des te meer om uit te vinden waar het melodietje vandaan komt.
Wie het vrolijke wijsje volgt, komt uit in een heuse kermiszaal. In het midden draait een omvangrijke discobal die dansende glinsteringen op de wanden werpt, en tegen de muren staan ludieke lachspiegels die de kijker ofwel tien kilo zwaarder maken, ofwel buitenproportioneel grote heupen aanmeten.
De levendige zaal komt als een fleurige verrassing, maar wekt ook verbazing op. Toch is juist deze verbaasde reactie het doel van Maarten Baas. Met de kermiszaal, die hij ontwierp voor de jaarlijkse designbeurs Salon del Mobile in Milaan, wil hij namelijk de heersende conventies over creativiteit en vormgeving aan de kaak stellen. Vijf jaar lang was hij afwezig op dit internationale design evenement, omdat het hem allemaal een tikkeltje te decadent en verspillend werd. In 2014 kwam Baas “terug in het circus, met een heel circus,” zoals hij het zelf stelde in een interview met Bright Ideas. Met zijn comeback, getiteld ‘Baas in Town’, won hij meteen de Best Impact Award, wat — uiteraard — gevierd werd met een polonaise.
Eigenlijk is het werk van Baas niet zo zwaar — zoals Rodins bronzen beelden één verdieping lager — en dat is aangenaam verfrissend.
De tentoonstelling Hide and Seek, Maarten Baas is nog t/m 24 september 2017 te zien in het Groninger Museum.
Tekst: Franciska de Beer
Beeld: Detail Grandfather Clock: Maarten Baas, Grandfather Clock self portrait, serie Real Time 7, Groninger Museum
Smoke-zaal: Maarten Baas, Smoke, Hide and Seek, 2002, foto: Marten de Leeuw, Groninger Museum
Baas is in town-zaal: Maarten Baas, Baas is in town, Hide and Seek, 2014, foto: Marten de Leeuw, Groninger Museum
Real Time-zaal: Maarten Baas, Real Time, Hide and Seek, 2009, foto: Marten de Leeuw, Groninger Museum