Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

Rodin voor Dummies

Het Groninger Museum noemt Auguste Rodin (1840-1917) de grootste en invloedrijkste beeldhouwer van de moderne tijd. Maar waarom is de Franse Rodin zo belangrijk, zelfs honderd jaar na zijn dood? Wat maakt hem eigenlijk een ’genius’? En hoe kun je eigenlijk naar beeldhouwkunst leren kijken? Kunstspot vraagt het aan de conservator van de tentoonstelling Rodin – Genius at Work, Suzanne Rus. Dit is 'Rodin voor Dummies’, dé gids voor de Rodin-leek. 

Les 1: Rodin experimenteerde met verschillende materialen

Wie denkt in de tentoonstelling alleen een verzameling beelden aan te treffen, heeft het mis. Rodin – Genius at Work toont ook het maakproces áchter die beelden. Suzanne Rus: “Veel mensen zijn niet bekend met het maakproces en het gebruik van materialen in de beeldhouwkunst. Bij schilderijen ligt dit voor de hand, de beeldhouwkunst is een hele andere tak van sport.” Rodin maakte in het maakproces van zijn sculpturen gebruik van verschillende materialen. Door in de tentoonstelling verschillende fasen in het proces en bijbehorende materialen te tonen wordt Rodin’s typische werkwijze benadrukt. Rus: “Daarnaast is het materiaal voor Rodin gedurende zijn carrière heel belangrijk geweest. Het materiaal hielp hem te experimenteren, te fragmenteren, te vergroten en te assembleren, niet alleen in gips en klei, maar ook in marmer en brons.” 

"De beelden maakte hij niet zelf"

Les 2: Rodin deed niet alles alleen

Als je naar de werken van Rodin in de tentoonstelling kijkt, begint de onmogelijk grote omvang van alle handelingen en benodigdheden in het gehele werkproces je te duizelen. Hoe krijgt één kunstenaar dit allemaal voor elkaar? Rus verklapt Rodin’s geheim: “De bronzen en marmeren beelden, en ook de gipsen in veel gevallen, maakte hij niet zelf, daarvoor had hij verschillende werknemers. Veel mensen weten dit niet, vandaar dat er juist nadruk wordt gelegd op het atelier van Rodin en hoe groot zijn werkplaats was.” Rodin werkte in zijn studio samen met een team (zo’n 50 mensen in 1900), bestaande uit modellen, gipsafgieters, bronsgieters en andere handige types. Als kunstenaar en ondernemer was Rodin zelf eindverantwoordelijk voor het omzetten van kleimodellen in andere materialen. Hij bedacht de vorm en vervolgens namen zijn assistenten andere fasen in het maakproces voor hun rekening. 

Les 3: Rodin dacht na over zijn nalatenschap

Rodin en zijn team konden samen veel werk produceren. Honderd jaar na de dood van Rodin bestaat deze manier van werken eigenlijk nog steeds. Dit verklaart deels Rodin’s grote nalatenschap. Rus: “Musée Rodin heeft nog steeds het recht om van sommige beelden afgietsels te laten maken, dit is niet heel gebruikelijk in de beeldhouwkunst, maar wel gebruikelijk voor Rodin. Het zijn de inkomsten voor Musée Rodin, zij bestaan van het verkopen van bronzen afgietsels.” 

“Bij sommige beelden is de achterkant nog spectaculairder dan de voorkant"

Les 4: Rodin had oog voor detail

Het bekijken van werken aan de muur, dat kent de gemiddelde cultuurliefhebber inmiddels wel. Maar een hele tentoonstelling vol sculpturen vraagt net even een andere manier van kijken. Hoe ga je als mens van vlees en bloed om met zoveel (vaak gigantische) mensvormen, die net als jij als 3D-objecten in een ruimte staan? Rus: “Beeldhouwwerken moet je van alle kanten kunnen bekijken. Bij sommige beelden is de achterkant nog spectaculairder dan de voorkant. Let dus vooral op de details; wat veel mensen niet weten is dat Rodin schreef en tekende op zijn beelden. Maar ook de afwerking, of juist de keuze van Rodin om iets wel of niet af te werken zijn elementen die je in het kijken mee kunt nemen.” 

Het zien van sculpturen nodigt nou eenmaal uit tot aanraking

Les 5: Kijken doe je ook met je handen

Ben je nieuwsgierig geworden naar de textuur van gips, of wil je even in de neus van dat bronzen beeld knijpen? Jij kunt er ook niets aan doen. In The Art of Sculpture, een soort bijbel over beeldhouwkunst uit de jaren ‘50, stelde de Britse kunstcriticus Herbert Read dat het zien van sculpturen nou eenmaal uitnodigt tot aanraking. Dit wordt volgens Read veroorzaakt door de fysieke aspecten van sculptuur, zoals massa en volume. In het algemeen raak je sculpturen alleen aan met je verbeeldingskracht, maar in het Groninger Museum is een ruimte ingericht waar je de materialen en kleine replica’s van Rodin ‘echt’ mag aanraken. Rus: “Het element van het voelen van replica’s en voelpanelen hebben we toegevoegd om mensen de kans te geven een beetje vertrouwd te raken met de verschillende materialen en vormen zoals Rodin ze gebruikte.”

Les 6: Waarom Rodin een genie wordt genoemd

Een genie is volgens de Van Dale iemand met buitengewone gaven. Maar niet alle kunstenaars worden zomaar tot genie gedoopt, al zijn ze nog zo kundig en creatief. Volgens Rus dragen verschillende factoren bij aan het genie van Rodin. Rus: “Rodin was een kunstenaar die voor zijn tijd heel vernieuwend was. Hij stapte af van de klassieke academie en sloeg een heel nieuw pad in. De diversiteit in zijn werk en de drang naar verbetering en vernieuwing maakt Rodin tot een bijzonder kunstenaar. Het geniale zit hem denk ik in de manier waarop hij zijn beelden creëerde; het hoefde niet perfect te zijn, het beeld hoefde zelfs niet af te zijn om als een volledig beeld beschouwd te kunnen worden. Sculptuur werd daardoor een kunstvorm die altijd in een soort overgangsvorm verkeert.” 

Les 7: Voor Rodin was de mens (en het sculptuur) niet perfect

En inderdaad, hoe langer je staat te kijken, des te meer zie je incomplete of uitvergrote elementen in Rodin’s werk. Door imperfecties te tonen in een verder onnatuurlijk perfect lichaam, lijken de beelden ‘meer-menselijker-dan-mens’ en tegelijkertijd heel herkenbaar. Rus vertelt waarom Rodin nog steeds interessant is voor een 21e-eeuws publiek: “Juist nu wordt er een grote nadruk gelegd op de mens, het naakt, zijn zelfbeeld en hoe wij in de maatschappij staan. Rodin speelde in zijn tijd ook al met deze facetten en de beelden zijn daardoor heel herkenbaar. De emoties en verhalen die spreken uit de beelden zijn ook in de tegenwoordige tijd te plaatsen; we kunnen onszelf identificeren met de beelden van Rodin.” 

De tentoonstelling Rodin – Genius at Work is nog tot en met 30 april 2017 in het Groninger Museum te zien.
 

Tekst: Karlijn Vermeij
Foto's: Marten de Leeuw © Groninger Museum