Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

Nieuwe Wilden: heftige penseelstreken, grote werken en intense thematiek

Of je nu Máxima heet en koningin van Nederland bent of een West-Duitse schilder in de jaren tachtig: als je iets de wereld in helpt dat maar een beetje op een hakenkruis lijkt, roept dat heftige associaties op. Voor de schilders van de Nieuwe Wilden waren die heftige associaties juist het doel. Of het nu ging om de spot drijven met de kunst zelf, om humor, of ja, om Hitler.

Op het affiche van de tentoonstelling Nieuwe Widen in het Groninger Museum is een schilderij van Jiří Georg Dokoupil gebruikt waar de woorden ‘sex, drugs en rock-’n’-roll’ op te zien zijn. Een klein voorproefje van de kunst die op de expositie te zien is: hier worden taboes niet geschuwd. Het heftigst is misschien wel de zaal die gewijd is aan galerie Am Moritzplatz. Er is meer dan levensgroot naakt te zien: ondersteboven, als slachtvee, in het werk KaDeWe van Salomé en Luciano Castelli (zie foto boven). Of, her en der verspreid, in het werk Babylon van Salomé.

Hier worden taboes niet geschuwd

Conservator Mariëtta Jansen (foto boven) geeft toe dat er een aantal seksueel getinte werken tussen zitten, zoals het schilderij Der Große Dusche (Rainer Fetting) waarin een thema als homoseksualiteit terugkomt, maar waar je ook een verwijzing naar de gaskamers van de Tweede Wereldoorlog zou kunnen zien.

Die Duitse symboliek is niet te negeren. Overal keert het thema terug, soms subtiel, meestal schreeuwerig. De Berlijnse Muur, geschilderd in heftig kleurcontrast. Symbolen die duiden op tweedeling, zoals de hamer en sikkel in Schöner Wohnen (Nomenklatura) van Milan Kunc. Hakenkruizen (Albert Oehlen) of een portret van Hitler (Ina Barfuss).

Zicht krijgen op de Zeitgeist

Er is heel veel te zien bij Nieuwe Wilden. Grote formaten, veel kleuren, heftige penseelstreken en intense thematiek. Het bijzondere is dat deze werken nog niet eens zo lang geleden zijn gemaakt, maar dat we er niet zo veel van af weten. In De Fundatie in Zwolle is een tentoonstelling over het expressionisme in het begin van de 20e eeuw te zien, Wilden. Volgens Jansen moet je daar niet stoppen, maar juist doorgaan naar Groningen. Zo ga je als het ware ‘met de tijd’ mee en kun je door beide tentoonstellingen te zien juist zicht krijgen op de Zeitgeist.

Schilderkunst is niet dood

Nieuwe Wilden is in de basis hetzelfde als een eerdere expositie in Frankfurt, maar aangevuld met werken uit de collectie van het Groninger Museum. In de jaren tachtig begon toenmalig directeur Frans Haks als één van de eersten in Nederland deze werken op grote schaal te verzamelen. Toen deze werken voor het eerst tentoongesteld werden, waren de reacties wat zuinig. NRC had het zelfs over een “hutspot die pijn aan de ogen doet” en twijfelde eraan of het Groninger Museum wel kwaliteit kon blijven bieden.  “Gelukkig hebben deze schilders geen ideologie, zodat het grof geschut waarvan zij zich bedienen alleen maar gevoelige netvliezen bedreigt…” schreef De Telegraaf in 1981. Echt geschokt waren de kranten niet, maar ze vonden het moeilijk de waarde ervan in te zien.

Nu zijn we dertig jaar verder en kunnen we van een afstandje kijken. De conservator weet nog helemaal niet hoe de mensen nu gaan reageren, en vindt dat best een beetje spannend. In elk geval is met deze tentoonstelling bewezen dat schilderkunst niet dood is. En over twintig jaar? Dan hebben we vast weer nieuwe Nieuwe Wilden.

'Nieuwe Wilden' is nog tot en met 23 oktober 2016 te zien in het Groninger Museum.

Tekst: Gerdine Kruizinga
Beelden opening: Sander van der Bij
Beeld affiche: Jiří Georg Dokoupil, Ohne Titel/Zonder titel, 1984.