In de expositie Groningen in 3D - De stad in stereofoto’s 1868-1940 komen de foto’s met behulp van een 3D-bril tot leven. Voor de tentoonstelling is het Noordelijk Scheepvaartmuseum in zee gegaan met het bureau 212 Fahrenheit (je kunt ze kennen van het roze verven van het gebouw op de Grote Markt). Kunstspot sprak met Paul Mulder, een van de leden van het bureau. Over stereofotografie, gekke tonnen en de veranderlijkheid van de stad.
Mochten jullie zelf de archieven in duiken?
“Nee, helaas. Het Noordelijk Scheepvaartmuseum had zelf al een tijdje de wens om iets met 3D te gaan doen in samenwerking met het Gronings Archief. Daar is het concept van Groningen in 3D eigenlijk ontstaan. Wij hebben bedacht hoe het in het Noordelijk Scheepvaartmuseum kon worden gepresenteerd. Want de beelden waren er, maar het moest even op zijn plek vallen.
Ik vond het onwijs interessant, zeker omdat de techniek al zo oud is. Ik had vroeger wel zo’n viewmaster, maar stereofotografie was mij totaal onbekend. Zo’n viewmaster heeft eenzelfde soort principe: er zit een afstand tussen beide ogen en als je daar een schotje tussen zet en de afbeelding er goed voor zet, krijg je diepte. Maar ik wist niet dat het al zo oud was, de techniek. Daar was ik heel verbaasd over.”
En toen?
“Van alle gekozen foto’s waren anaglyphen gemaakt, zodat je het met een 3D-bril kon bekijken. Wij werden benaderd met de vraag of we iets met die foto’s konden doen. Ze wilden geen gewone ‘wand-expositie’, waarin je zalen hebt met foto’s aan de muur. Dus zijn we gaan nadenken over de vorm. Er waren heel veel foto’s, dus we moesten een keuze maken: laten we alles zien of maar een gedeelte? Als je maar zes foto’s hebt, moeten dat wel zes hele sterke foto’s zijn om een goed verhaal te vertellen. Maar eigenlijk zijn het ‘kiekjes’ van de stad destijds en gaat het meer over een tijdsbeeld.
“We hebben de foto’s op topografische wijze ingedeeld. Je komt vanaf het zuiden binnen en dan ga je naar het noorden. Alsof het een stadswandeling is van meer dan een eeuw geleden. Veel mensen komen om te kijken hoe Groningen toen was, maar als je goed gaat kijken dan zie je: dit had jij ook kunnen zijn. Ik ben zelf ook nog niet uitgekeken, ik ben er ondertussen al meerdere keren geweest en ik zie elke keer toch weer nieuwe details.”
Wat is je favoriete foto?
“Mijn favoriet is de foto van de Noorderbinnensingel. Dat is een heel mooi doorkijkje, achterin de foto zie je zelfs nog een hondje zitten. Als je eromheen loopt, naar de foto van hoe het nu is, dan is dat compleet verdwenen. Dan kijk je eigenlijk tegen een muur aan. Dat gaf voor mij heel goed aan hoe de stad veranderd is.”
"Waar het eigenlijk om gaat, is dat je je bewust moet zijn van de korte tijd dat je er bent."
Zijn het alleen foto’s?
“Nee. We misten eigenlijk een beetje iets extra’s en wilden het liefst nog iets toevoegen met een verhalende lijn. We hebben Piebe Piebenga gevraagd om teksten te schrijven bij de foto’s en dat heeft hij ontzettend goed gedaan. Deze worden voorgedragen door verschillende stemmen. Die verschillende stemmen murmelen, net als in een stad, allemaal door elkaar. Het is heel diffuus: je hoort vier stemmen door elkaar en pas als je je hoofd in zo’n ton steekt – wat überhaupt al een grappig iets is – dan kun je je focussen. Dan kun je je verliezen in de verhalen. Het zijn korte stukjes die je even laten nadenken over wat je daar ziet.”
We steken ons hoofd in een ton…?
“Ja. Er mag wat ons betreft best een grapje in zitten. Wij nemen ons werk heel serieus maar onszelf totaal niet. Je mag mensen best wel eens op het verkeerde been zetten, dat is niet mis.”
Alleen de Martinitoren blijft altijd staan
“Piebe schreef bijvoorbeeld een heel mooi stukje over de Martinitoren: "Als toren steek je boven alles uit. Aan je voeten begint het leven elke dag opnieuw. Het geschuifel. Het geschreeuw. Alles kriskras door elkaar. En jij? Jij ziet de zee.” Want hoe dan ook, de Martini blijft altijd staan.
Waar het eigenlijk om gaat, is dat je je bewust moet zijn van de korte tijd dat je er bent. De stad was ooit compleet anders en dat zie je in de expositie in het Scheepvaartmuseum heel mooi: eigenlijk is alleen de Martinitoren er nog, en het stadhuis. De rest is weg of veranderd.
“Wie weet wordt er over zestig jaar een expositie gemaakt met de beelden van nu als uitgangspunt. En misschien zie je dan wel aan de achterkant hoe het op dat moment is. Ik heb het idee dat mensen zich niet helemaal bewust zijn van de kortstondigheid van dat je er bent, en dat je ook maar een klein deel van een stad van de wereld ziet. Alles verandert en alles moet ook veranderen, want stilstand is ook maar achteruitgang. Zo gaat dat.”
De tentoonstelling Groningen in 3D is tot 21 oktober 2018 te bezoeken in het Noordelijk Scheepvaartmuseum.
Tekst: Desta Matla
Foto’s : via 212 Fahrenheit