Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

Fotografie

Mannelijk naakt in de kunst | Ewoud Broeksma's monopolie op naakte sporters

Door: Annejet Fransen, 26 januari 2017

Ik lift mee op de beroemdheid van bekende mensen, zoals sporters”, geeft fotograaf Ewoud Broeksma (1957) grif toe. “Toen ik ermee begon, in 1990, wilde ik een onderwerp waarvan ik wist dat ik het zou kunnen monopoliseren. Dat is gelukt, niemand haalt mij meer in. Bij 'sportieve mannen die naakt gaan' denkt men nu aan mij.” Gevraagd naar zijn inspiratoren komt hij zonder moeite met een hele lijst, onder wie Leni Riefenstahl en de Amerikaanse modefotograaf Bruce Weber. Broeksma zit niet verlegen om woorden of ideeën. Hij is überhaupt niet verlegen. Hij is naaktfotograaf en daar vertelt hij graag over.

“Van mij mag het wel echt zijn”, begint hij zijn betoog meteen, en dat blijkt een understatement. Hij heeft een grove hekel aan alles wat riekt naar Photoshop. “'Fotografiek' is bewerking na afloop: de opname is niet wat de foto vertelt. Je dringt je eigen mening op.” Dat vindt hij iets wat geen enkele zichzelf respecterende fotograaf zou moeten doen. “Fotografie is de registratie van het moment. Regisseren mag dus wel, want wat je dan op de foto ziet is werkelijk een fractie van een seconde zo geweest.”

Broeksma werkt met veel verschillende mensen, van wie velen geen model van beroep zijn. Dat vindt hij eerder een zegen dan een nadeel. “De persoon die op de foto gaat, doet zelf niks. Professionele modellen hebben wel die neiging. Ze nemen altijd dezelfde houding aan, alsof het om hen gaat.” Dat is een misconceptie waarmee Broeksma graag afrekent. “Fotograferen is schrijven met licht. Je hebt maar één beeld om iets te vertellen, het is geen film. Toch wil je het maximale uit dat ene beeld halen. Daarom heb ik het maximeermoment bedacht, dat is een uitvinding van mij. Je geeft het model van tevoren vier of vijf aanwijzingen: span je kuit aan, spring zó hoog... Dan tel je af en op dat moment brengt hij ze allemaal in de praktijk. Het voelt onnatuurlijk, maar komt natuurlijk over op de foto.” Het resultaat is een ideaalbeeld dat kracht en beweging uitstraalt.

Neem nou deze foto: korfballer Michiel Gerritsen die klaarstaat om te springen, al zijn spieren gespannen terwijl de helgele korf over hem heen helt. Wat wil Broeksma dat we zien als onze ogen over de foto dwalen? “Actie en viriliteit. Het is een naaktfoto, maar niet erotisch. Je mag rustig kijken naar het naakte lijf. Dat komt omdat hij je niet aankijkt: als het naaktmodel je aankijkt, noem je het een pin-up. Dan krijg je zin in seks, het wordt eerder erotisch.” Dit onderscheid verdient wel een onderzoekje, maar we kunnen er allemaal zelf over oordelen aan de hand van bovenstaande foto's.

“Ik fotografeer voornamelijk mannen. Ik vind hun vormen zo mooi, de spieren, ze zijn wat argeloos. Vrouwen zijn haast té mooi, te rond, te lief, en lijken bewuster van hun lichaam. Vrouwen zijn gevoeliger over naaktheid dan mannen in deze cultuur. Dat is in Nederland nog zo, en de rest van de wereld is helemaal middeleeuws.” Broeksma schuwt boude uitspraken niet. “Een vrouw wordt gauw een slet genoemd. Dat vind ik het grofste schandaal dat je je kunt voorstellen. Maar ze hebben het geïnternaliseerd: zelfs de sterkste tuinbroek-dragende lesbiennes hebben dat 'sorry, ik hoor bij het zwakke geslacht' tussen de oren zitten. Dat zie ik, want ik word niet verblind door hun schoonheid.” Hij vindt dat vrouwen zich teveel aantrekken van kritiek. Een interessant oordeel, afkomstig van een man.

Hoe overtuig je een model om uit de kleren te gaan, zonder een grens over te gaan? Broeksma begint resoluut: “Als mensen niet willen heeft het geen zin. Je krijgt ze niet naakter dan ze zelf willen.” Hoewel... “De shoot gaat door, naakt of niet. Tijdens het fotograferen leer je elkaar kennen, dat geeft je de kans om te “masseren”. Je zegt dingen als 'iedereen gaat naakt tegenwoordig'. Na een tijdje willen ze misschien toch wel.” Grenzen blijken hier iets minder duidelijk dan de topografische.

Het enige moment dat er iets van onzekerheid in Broeksma's ogen doorschemert is als hij zelf op de foto gaat voor dit artikel. Hij heeft vele malen eerder geposeerd, gekleed en naakt. Bang om gezien te worden is hij zeker niet, maar hij lijkt liever zelf de controle in handen te houden. Als fotograaf is dat gemakkelijker dan als model.


Ewoud Broeksma exposeert vanaf 27 januari 2017 samen met vierentwintig andere kunstenaars in de tentoonstelling I am Beautiful – 100 jaar na Rodin in MartiniPlaza.