Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

Interview

Hoe kunstenaar Shane Waltener samen met Minerva-studenten een tentoonstelling maakte

Door: Ruby de Vos, 28 november 2019

Als ik op een donkere zondagmiddag de trap van de Minervalocatie aan de Praediniussingel oploop, kom ik af en toe een verdwaald stukje stro tegen. Boven in de koepelzaal zijn Minerva’s artist in residence Shane Waltener (1966) en vijf studenten – samen met nog ongeveer tien anderen vormen zij de Building Action Group (BAG) – druk bezig. Ze proberen uit te zoeken waar en hoe ze het best een geweven constructie met riet kunnen ophangen. Overal om hen heen staan bloeiende wilgentakken, kleien potjes, zakken met gedroogde bladeren. Enorme stokken leunen tegen de muur. Het zijn de laatste voorbereidingen voor de show die op 28 november opent, het resultaat van een project waar de groep ruim zes weken aan heeft gewerkt. Ik sprak met Shane Waltener en twee  studenten uit de BAG om meer te horen over wat er hier de afgelopen weken heeft plaatsgevonden: het proces en het eindresultaat blijken onlosmakelijk met elkaar verweven te zijn.

Sinds 2017 heeft Minerva ieder jaar een kunstenaar uitgenodigd voor het Artist in Residency (AIR)-project, waarbij een groep studenten en de AIR samen een tentoonstelling maken. Voorgangers waren Hella Jongerius en Jose Guzman. Dit jaar is de eer aan Shane Waltener, een kunstenaar die in Londen woont en lesgeeft. Hij heeft daar veel werk gemaakt in de context van participatieprojecten en met natuurlijke en lokale materialen, waarbij hij veel gebruik maakt van weeftechnieken en andere ambachtelijke technieken.

Hier wilde Waltener verder op bouwen in Groningen. “Ik stelde de groep voor om te werken met lokale materialen, met het oog op hoe we natuur en hoe we grondstoffen gebruiken,” vertelt hij. “Er zijn goede en minder goede manieren om dat te doen en inmiddels is het duidelijk wat het effect is van het uitbuiten van de natuur: klimaatverandering, het uitsterven van dier- en plantensoorten. Ik hoorde ook over de aardbevingen in Groningen en dat was nog een goed voorbeeld over hoe dingen kapot aan het gaan zijn, hoe ze niet meer duurzaam zijn.” Hoe kunnen kunstenaars deze situatie bevragen en onderzoeken? Dat was Walteners eigen uitgangspunt: het resultaat dat te zien is in Academie Minerva is verder een samenwerking geweest met inbreng van de hele groep.

Inspirerende samenwerking

“Het idee van community en samenwerken is heel belangrijk voor het project geworden,” zegt Waltener. “We begonnen met bijna niks en zijn vanaf daar gaan bouwen met de dingen die we wel hadden, en dat omvatte ook een gedeeld begrip over hoe we samenwerken, wat voor principes en waardes daarbij belangrijk waren en wat we wilden doen.” De groep schreef uiteindelijk een manifest (ook te zien in de show) over de samenwerking die ze samen wilden aangaan: het begin van de Building Action Group. 

Jessie Tam (eerstejaars Frank Mohr Institute) was onder de indruk van de samenwerking die ontstond. “Ik vond het inspirerend. In vergelijkbare projecten maakt de kunstenaar vaak beslissingen en fungeert de groep als assistent, maar nu maakten wij ook keuzes. We denken over alles samen en wanneer we iets willen veranderen overleggen we dat ook. Je kan dat dan ook weer meenemen in je eigen artistieke praktijk en er in de toekomst mee verder gaan.”

"In vergelijkbare projecten maakt de kunstenaar vaak beslissingen en fungeert de groep studenten als assistent, maar nu maakten wij ook keuzes."
Jessie Tam

Kunst van wilgentakken, klei en riet

De groep begon het project met praten, eerst binnen aan tafel en later tijdens wandelingen midden in het Groningse landschap dat onderdeel werd van hun werk. Ze begonnen meteen met materiaal verzamelen: wilgentakken, klei – en later ook riet, wat de groep kreeg van een boer. Niet alles wat ze vonden was natuurlijk: de groep nam ook een boel plastic afval mee, waarvan de groep touw leerde te maken om het een tweede leven te geven. Het proces slaagt alleen wanneer je op elkaar ingespeeld bent. Lotte Smit (derdejaars Docent Beeldende Kunst en Vormgeving): “Bij de weeftechnieken ben je samen bezig, je moet wel samenwerken om sommige van deze dingen te kunnen maken. Je moet op hetzelfde ritme werken, anders gaat het fout; je moet je op elkaar aanpassen en op elkaar letten. Ondertussen ontstaan er dan ook vaak hele interessante gesprekken wanneer je zo bezig bent, misschien nog wel meer dan wanneer je elkaar strak aan zou kijken.” 

Denken met je handen

De studenten maakte kennis met allerlei ambachtelijke technieken, maar het doel was daarbij niet per se duidelijk – noch het uitgangspunt. Overgave aan de onzekerheid van het maakproces stond voorop. Een uitspraak van een van de studenten beschreef dit bijzonder goed, aldus Waltener: “De student zei: ‘we weten niet wat we maken, maar we denken met onze handen’.” In de tentoonstelling wordt dit proces zelf ook weer zichtbaar gemaakt. “Ik ben erg geïnteresseerd in het idee van maken als performance,” zegt Waltener. “Weven is bijvoorbeeld inherent muzikaal. Het gaat om ritme, tempo, aaneenschakeling. Die connectie tussen dat weefproces, in zijn verschillende vormen, en muziek en dans is iets wat we gezamenlijk onderzocht hebben.” Zo verschuiven de grenzen tussen de verschillende disciplines. 

Tijdens de opening werden deze performances uitgevoerd door Waltener en de groep. De performances verleggen de perceptie van de tentoongestelde objecten van iets om te bekijken naar iets om in te wonen, en ze bieden de kijker inzicht in vaardigheden om mee te leven in tijden van verandering: samenwerking, terugkeren naar het materiaal, leren daar mee te werken, uitzoeken wat voor mogelijkheden het biedt. Hoewel de tentoonstelling op het eerste gezicht dus misschien opvallend a-digitaal kan lijken, een terugkeer naar oude praktijken, toch kijken Waltener en BAG recht de toekomst in. Mij gaf dat in ieder geval een sprankje hoop.

De tentoonstelling is nog tot en met 13 december te zien in Academie Minerva (Praediniussingel 59). Er zullen ook regelmatig workshops en gesprekken zijn in het kader van de tentoonstelling (meer info hier).