Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

Het boek als kunstwerk | Over de Week van het Kunstenaarsboek

Je hebt boeken over kunstenaars en kunstenaars die boeken schrijven. Je hebt kunstwerken gemaakt van boeken en boeken die opzichzelfstaande kunstwerken zijn. Maar wat is precies een kunstenaarsboek? En wat maakt dit genre zo aansprekend voor kunstenaars, kunstliefhebbers en -verzamelaars? Tijdens de Week van het Kunstenaarsboek (13 t/m 20 oktober 2018), een initiatief van Stichting ARTisBOOK, wordt het boek als kunstwerk op 26 locaties in de stad Groningen getoond, ontleed, verklaard, bewonderd en bediscussieerd. Kunstspot spreekt twee initiatiefnemers, Marinus Augustijn en Agnes Scholte, op de vooravond van WKB2018: "Soms denken we: het wordt misschien iets te groot, maar het is gewoon zó leuk."

Het idee voor de kunstenaarsboekenweek ontstond ongeveer twee tot drie jaar geleden bij Scholte en Augustijn, naar aanleiding van een aantal tentoonstellingen over kunstenaarsboeken in de stad. In hun eigen galerie Block C bijvoorbeeld, met de presentatie van beeldend kunstenaar Jan van der Til in 2015. In datzelfde jaar organiseerde Henk Woudsma, mede-organisator en gastcurator van WKB2018, in Academie Minerva de tentoonstelling Sequence 1 op basis van zijn eigen verzameling kunstenaarsboeken en dat van het Groninger Museum. Samen met Woudsma en Minerva-docent Barthold Boksem besloten Scholte en Augustijn een kunstenaarsboekenweek in Groningen te organiseren.

Groninger samenwerking

Tijdens een informatieavond in CBK Groningen, begin 2017, presenteerde het viertal hun plannen aan door hen uitgenodigde instellingen uit de stad. En wat bleek? "Bijna iedereen wilde meedoen", vertelt Augustijn. "Ook na die avond kregen we extra aanmeldingen, er waren zoveel enthousiaste reacties. Het is veel groter geworden dan verwacht". Wat begon als een gedeelde liefhebberij voor het kunstenaarsboek is inmiddels uitgegroeid tot een ware manifestatie, gedragen door 26 deelnemende locaties in de stad. "Groningen is daarvoor een ideale stad, omdat alles zo dichtbij elkaar zit", meent Augustijn. Aan de hand van exposities, performances, lezingen, workshops, rondleidingen, een symposium en een echt boekenweekgeschenk wordt het kunstenaarsboek van de jaren 1960 tot 2018 gepresenteerd.

"De Week van het Kunstenaarsboek is veel groter geworden dan verwacht."

De deelnemende locaties mogen zelf invulling geven aan het onderwerp, waardoor een veelheid aan perspectieven wordt gegeven rondom het kunstenaarsboek. Scholte vertelt: "Eerst was onze invalshoek: wat is een kunstenaarsboek? We hebben dat al snel losgelaten, omdat het volgens ons niet belangrijk is wat het precies is. Er zijn immers meerdere benaderingen van het concept, er is geen definitie van." De activiteiten van WKB2018 zijn ingedeeld in drie verschillende kaders: de historische lijn met aandacht voor de grondleggers van het kunstenaarsboek uit de jaren 1960 tot 1980, de actuele lijn over publicaties van 1990 tot heden en de kantlijn die gericht is op het verkennen van de grenzen van het kunstenaarsboek.

Fysieke aantrekkingskracht

Dat het er behoorlijk theoretisch aan toe kan gaan - de Universiteitsbibliotheek presenteert bijvoorbeeld haar collectie conceptueel werk - betekent nog niet dat het kunstenaarsboek alleen voor ingewijden is. Volgens Scholte ligt de aantrekkingskracht van het genre in het fysieke aspect van het boek: "Mensen hebben behoefte om dingen in de handen te hebben, om erin te bladeren en om te ruiken." Augustijn vult aan: "Online zijn alle afbeeldingen en teksten gelijk, opgebouwd uit codes. Boeken laten een rijkdom aan materialen zien, die we via onze huid beleven. De één-op-één relatie tussen lezer en boek is heel intiem, persoonlijk."     

Wat ook meespeelt is de mate van toegankelijkheid en betaalbaarheid van het medium: "Zelf een boek maken is niet meer zo duur. Tegelijkertijd is een ruime verspreiding van het kunstwerk mogelijk via een hoge oplage of verspreiding via internet. Bovendien kun je als lezer het boek meenemen en in je eigen tijd bekijken en lezen, dat geldt niet voor de meeste kunstwerken." Andere meer kwetsbare kunstenaarsboeken worden van achter vitrines getoond, 'tastbaar' gemaakt door ondersteunende geluidsfragmenten en filmpjes.

"De één-op-één relatie tussen lezer en boek is heel intiem."

Do-it-yourself

Naast het museale aspect van de manifestatie kun je ook zelf aan de slag tijdens de workshops die worden gegeven in Sign, bij Vrijdag en GRID, en in het programmaonderdeel Aan Tafel openen verzamelaars als Kie Ellens, Wim Bosch, David Stroband en Marinus Augustijn hun deuren en tonen hun collectie en vertellen meer over hun persoonlijke connectie met het kunstenaarsboek. Augustijn vertelt dat zoiets als de Week van het Kunstenaarsboek haar gelijke in Nederland (nog) niet kent: "Met meerdere locaties en invalshoeken, als een festival, zoiets is nog niet eerder gebeurd. Het is niet te missen - je moet er bijna wel tegenaan lopen."

Op de website staan alle programmaonderdelen, tijden en plaatsen. Tijdens WKB2018 kun je ook terecht bij de ARTisBOOKshop bij antiquariaat Berger & de Vries in de Pelsterstraat voor meer informatie.

Je kunt ARTisBOOK ook volgen via Instagram en Facebook 
 

Tekst: Karlijn Vermeij 
Foto's: Marinus Augustijn