Met de lente voor de deur, gaat kunstenaarscollectief ZUHAUSE op 1 maart het land uit: met hun eigen kunstbus reizen zij door heel Europa, op zoek naar verhalen, over de ander en de menselijkheid. Het kunstenaarscollectief, opgericht in december 2017, is dan ook altijd bezig met de 'Survival of the Misfit': de onaangepasten in onze samenleving. Welke plekken zullen er bezocht worden, hoe is het project tot stand gekomen en wat worden de uitkomsten van het project? We praatten met de ZUHAUSE-leden Mirjam van Dijk (1991) en Élénie Wagner (1990).
Een nieuwe stap
Mede door dit project maakt ZUHAUSE een omslag: waar voorheen het collectief een huis bood aan verschillende kunstenaars om onafhankelijk werk te ontwikkelen en presenteren (zogeheten residencies), focussen de leden nu echt op samen en met anderen interdisciplinair werk creëren. "We zijn een kunstzinnige groep mensen die samenwoont en -werkt, en altijd op zoek is naar inspirerende jonge makers en talenten voor samenwerking." Zoals je in de naam al kan horen, draait het bij ZUHAUSE om het creëren van een veilige werkomgeving, waar het collectief zich thuis voelt om vrij werk te maken. Hun pand aan het Martinikerkhof, dat in 2017 opende, is al zo’n huis: nu gaan ze heel Europa doortrekken, met een rijdende mini-versie van dit onderkomen. Op die manier wil ZUHAUSE uit zijn bubbels breken, aandacht geven aan urgente onderwerpen en de verbinding aangaan. "We zijn iedereen gaan mailen die ons interessant leek. We zoeken echt de uithoeken op, plekken waar dingen gebeuren."
Het kan maar zo zijn, dat van alle verhalen juist die van de toiletjuffrouw bij het Poolse tankstation het interessantste is - Élénie Wagner
De misfit en de maatschappij
Tijdens de rondreis bekijken ze de wereld door de ogen van een alien. Deze kan als een buitenstaander kijken naar links, rechts en midden en geeft ZUHAUSE een objectieve kijk op alle mensen om hen heen. Ook is de alien een metafoor voor de misfit: "Met ZUHAUSE zoeken we vaak naar de onaangepasten, degenen die niet passen. Het gekke is: bij elk project komen we erachter dat niemand goed in deze maatschappij past. We willen persoonlijk contact maken met deze mensen, om de kracht van, en de liefde voor het individu te laten zien." Hoewel ZUHAUSE een paar plekken heeft vastgelegd om te bezoeken, is er het gevoel van tijdloosheid 'ingepland'. "Het kan maar zo zijn", zegt Élénie, "dat van alle verhalen juist die van de toiletjuffrouw bij het Poolse tankstation het interessantste is."
Ik met mijn linkse kunstenaarsmening ben gelijk heel boos op rechtse politici, maar dat kan ik niet zijn - Élénie Wagner
Van vluchteling tot FPÖ-lid
De plekken die ZUHAUSE gaat bezoek hebben ook grote tegenstelling: zo gaan ze niet alleen naar de vluchtelingenkampen, maar ook naar de FPÖ in Oostenrijk. "Ik met mijn linkse kunstenaarsmening ben gelijk heel boos op rechtse politici, maar dat kan ik niet zijn. Ook zíjn mening moet ik objectief ervaren. We gaan het niet over politiek hebben, maar over wie je bent als mens. Hoe denken deze mensen over vrijheid, over hun land? Wat zijn hun kaders? Wanneer voelen zij zich niet veilig? Hoe kan je als mens ergens inpassen, en wil je daar inpassen? Waarom heb je gekozen voor dit leven?" Een compleet andere plek, die ook op de planning staat, is het kunstenaarshuis Dáiddadállu, dat beheerd wordt door de Samibevolking, helemaal in het noordelijkste puntje van Noorwegen. Hier gaat het collectief een bijeenkomst organiseren, om kennis te maken met de Sami: een uitstervend nomadisch volk, dat in isolement raakt en gezien wordt als randgroep.
De kunstenaar is degene die de grootste blik heeft, die de pijn en het geluk op de wereld kan en durft te uiten, dat is onze kracht - Élénie Wagner
De uitkomsten
Met deze reis maakt ZUHAUSE onder andere een album, onder de naam All, ('Heelal' in het Duits), en een documentaire, die uitkomt in 2021. "We gaan tijdens onze reis voortdurend kunst maken en nemen deze werken weer mee naar huis. Zo gaan we interessante gesprekken aan, organiseren we camperavonden met muzikale sessies en meer. Door op zo’n manier te reizen, willen we ook de tijdloosheid voelen, en nog belangrijker, een diepere vraag beantwoorden: Wat betekent mens zijn überhaupt, vooral in deze groeiende maatschappij, die absoluut imperfect is? De kunstenaar is degene die de grootste blik heeft, die de pijn en het geluk op de wereld kan en durft te uiten, dat is onze kracht. We houden de maatschappij dus af en toe een spiegel voor om zichzelf te bekijken en na te denken." Op 25 januari 2020 wordt de grote première van Éliën in het Grand Theatre gepresenteerd, een ambachtelijk, intiem concert dat verbindt en een gevoel van liefde en warmte moet geven. ZUHAUSE's Éliën brengt iedereen samen.
Kan je niet wachten de muziek te horen? Op 1 maart releaset Éliën de single Berlin tijdens de Station Noord Teaser Night in Grand Theatre. Ben je benieuwd wat er uit het proces voortkomt? Volg ZUHAUSE op de ZUHAUSE-Instagram-pagina en Éliën op de Éliën-Instagram-pagina. Geef je ook vooral vóór 1 maart op voor Eliënated - 24 hours om zo tijdelijk verbonden te worden aan een van de mensen die ZUHAUSE ontmoet tijdens de reis.
Tekst: Michiel Teeuw
Beeld: ZUHAUSE