Voor de zomer van 2020 zijn er grootse plannen voor Oost-Groningen. Als alles naar wens verloopt dan organiseert Artphy daar de kunstmanifestatie beek in beeld, langs een route van Wedde tot Laude bij Sellingen. Ter voorbereiding hierop is deze zomer al de tentoonstelling Preview beek in beeld te zien. Kunstspot ging langs om meer te horen over de plannen voor volgend jaar én om te zien waar we ons alvast op kunnen gaan verheugen.
In de titel beek in beeld wordt verwezen naar de vier beken in het landschap rondom Westerwolde: Ruiten Aa, Veelerdiep, Mussel Aa, en Westerwoldse Aa. Een gebied dat veel verandering heeft ondergaan de afgelopen decennia en de komende tijd weer aan net zoveel zal blootstaan. Reden voor Artphy om kunstenaars te vragen om de schoonheid en de kwetsbaarheid van dit landschap in dialoog te brengen met thema’s zoals natuur en natuurlijkheid, klimaatverandering, samen leven, landbouw, vervuiling en de zeespiegelstijging.
De fluorescerende kleur steekt schel af bij de zachte groentinten van het Westerwoldse landschap en het Yves Klein-blauw geverfde Artphy.
Wanneer we aankomen bij Artphy wordt deze toekomst meteen bevraagd door de houten letters die het woord ‘Eternité?’ vormen bij de ingang, een werk van Fabien Gruau. Ook schemert er een markeerstift-geel gevaarte door de struiken. Het blijkt een silo te zijn, daar neergezet door kunstenares Trudy Oosterhuis. De fluorescerende kleur steekt schel af bij de zachte groentinten van het Westerwoldse landschap en het Yves Klein-blauw geverfde Artphy. Dit spanningsveld tussen het natuurlijke en het menselijke, het organische en het synthetische wordt in Preview beek in beeld regelmatig op scherp gezet, zo blijkt bij binnenkomst.
Zo is er bijvoorbeeld het mooie werk van Jan Robert Leegte, waarin hij op een monitor beelden van de natuur laten zien die volledig opgaan in de bossige achtergrond waartegen ze zich bevinden. Wat op het eerste gezicht misschien videowerk lijkt, blijkt echter het resultaat van software die de beelden op de monitor genereert. Wat is natuur precies, wanneer aan de ene kant digitaal alles mogelijk is, en we ons aan de andere kant midden in een klimaatcrisis bevinden die bestaande concepties van natuur en landschap drastisch verandert?
Wat als...?
Die laatste vraag zal ook centraal staan in 2020. Op dit moment zijn er twaalf geselecteerde kunstenaars te zien om een voorproefje te geven voor volgend jaar. Wat er zoal te zien is, is heel verschillend, maar in het mooi uitgegeven boekje dat de tentoonstelling begeleidt, wordt de rode draad heel duidelijk gemaakt: ieder werk wordt benaderd vanuit een ‘wat als…?’ vraag. Zo roepen de kleurrijke schilderijen van Danielle van Broekhoven bijvoorbeeld de vraag op: ‘Wat als… bepaalde landschappen straks alleen nog maar bestaan als herinneringen op een doek?’ Op deze manier krijgen de grove streken in Van Broekhovens werk een nieuwe betekenis: is er misschien sprake van een race tegen de klok in de drang om alles zo snel mogelijk nog vast te leggen voordat het verdwijnt? Door de sterke framing van de expositie worden in alle werken vragen over de relatie tussen het verleden, het heden, en de toekomst blootgelegd.
Korenbloemen en rijstvelden
Onderdeel van de huidige preview is dat een aantal kunstenaars hun plannen voor volgende jaar presenteren. Esther Kokmeijer zal zich bijvoorbeeld bezighouden met de verwoestijning van de omgeving, als gevolg van aanhoudende droogte. Wat voor verandering heeft dit voor het landschap en voor de manieren waarop landbouw wordt bedreven? Kokmeijer lichtte vast een tipje van de sluier op door dit jaar, gezeten op een kameel, korenbloemen in te zaaien naast Artphy. Het prachtige blauw van de bloemen zal ze volgend jaar gebruiken in een nieuw werk. Even naast het bloemenveld vind je plotseling een klein rijstveld. Dit is van Tea Mäkipää, die vragen over veranderingen in de landbouw ook in een globalere context plaatst.
Op zoek naar hoop en dialoog langs de fietsroute
Andere geplande werken hebben nog sterker een permanent karakter. Zo is daar bijvoorbeeld het toegepaste werk van Carmela Bogman. Zij wil een aantal bankjes realiseren langs de fiets- of wandelroute van Beek in Beeld (die in totaal ongeveer 20 km beslaat). De vorm van de bankjes is geïnspireerd op een aantal uitstervende insectensoorten. Door zulk (semi-)permanent werk onderdeel te maken van de kunstmanifestatie, ontstaan er openingen voor andere emoties naast verlies, wanhoop, of juist onverschilligheid – gevoelens die vaak geassocieerd worden met klimaatverandering en zeespiegelstijging. De installatie van de werken midden in de natuur biedt ruimte aan hoop en functioneert als een fysieke plek waar ideeën over beter samenleven tussen mens en natuur kunnen worden besproken.
Dit komt heel concreet naar voren in het werk van Observatorium, een kunstenaarsgroep uit Rotterdam. Op 20 minuten lopen van Artphy maakten zij dit jaar al een openluchtschool, waarbij het bos dient als gebouw. Het werk kan oproepen tot verstilling en reflectie op het landschap waarin het zich bevindt, maar het zal tegelijkertijd functioneren als een plek voor dialoog in 2020: in de openluchtschool zullen volgend jaar verschillende evenementen plaatsvinden.
Verandering vangen in de kunst
Voor wie echter niet zover in de toekomst wilt kijken, is er ook nu al een boel te zien in Artphy. Bij binnenkomst wordt je meteen verrast door de landschappen van yoghurt en suikerspin van Kunstspots eigen Sander van der Bij, die mooi aansluiten bij de eveneens vervreemdende beelden van Fabien Gruau. Iets verderop hangt het herbarium van Giuseppe Licari, het resultaat van een experiment om te kijken welke planten er allemaal groeien in een grasveld langs de Westersingel in Rotterdam als er eens niet gemaaid zou worden. Samen geven deze drie werken de kern van (Preview) beek in beeld weer: op speelse en soms verrassende wijze brengen ze onze continue veranderende relatie tot de natuur en het landschap om ons heen in kaart.
Preview Beek in Beeld is nog te zien tot 4 augustus 2019. Met bijdragen van Celine van de Boorn, Tea Mäkipää, Carmela Bogman, Cathelijn van Goor, Danielle van Broekhoven, Esther Kokmeijer, Eylem Aladogan, Fabien Gruau, Giuseppe Licari, Jan Robert Leegte, Sander van der Bij, Trudy Oosterhuis, Monika Wolgast, en Observatorium.
Tekst: Ruby de Vos
Beeld: Sander van der Bij