Op het Cascadeplein in Groningen loopt de grootste vrouw van Nederland een trap af. Ze is acht meter hoog en bekend onder de naam Ultra (2004). Dit beeld is gemaakt door Silvia B. (1963). Tijdens een lezing bij VRIJDAG kwamen we meer te weten over de kunstenaar achter dit bekende Groningse kunstwerk en over het beeld zelf. Waarom steunt Ultra bijvoorbeeld op zulke hoge pilaren? Waarom moest haar rok aangepast worden van de gemeente Groningen? En welke primeur kregen we die avond te horen?
Silvia B. studeerde drie jaar lang beeldhouwkunst en mode aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam, maar maakte de opleiding niet af. Daarna rondde ze een propedeusejaar kunstgeschiedenis af aan de Universiteit Leiden. Sindsdien is ze autonoom kunstenaar en werkt ze onder het motto of beauty and doubt.
Het eerste ontwerp voor Ultra was maar 8 cm hoog
De avond begon met een kijkje achter de schermen bij het ontwerp van Ultra. Aan het begin van dit millennium kreeg B. de opdracht van de gemeente Groningen op een beeld te maken voor het Cascadecomplex. Het Cascadecomplex werd tussen 1994 en 2000 gebouwd en huist meerdere rijksdiensten, kantoren en een woontoren. Silvia B. zag in de gebouwen een soort parade van pilaren en wilde Ultra als leider van de optocht voor deze gebouwen zetten. Voordat ze begon met het ontwerp, liet B. een maquette maken van het terrein op een schaal van 1:100. Het eerste idee van Ultra was dus maar 8 centimeter hoog. Oorspronkelijk zou Ultra tattoos krijgen, maar die kwamen later terug in de rok. Daarnaast was de rok in een eerder ontwerp te beklimbaar volgens de gemeente, en moest ook die veranderd worden. Toen het werk eindelijk klaar was werd het van Hardinxveld naar Groningen vervoerd met de boot. Nu krijgt ze elke 7 jaar krijgt ze een nieuwe laag witte verf over haar gezicht. De binnenkant van de rok wordt twee keer per jaar schoongemaakt.
Ze verwerkt trends in haar werk
Wat erg belangrijk is voor B. is de mode van de tijd waarin we leven en wat de maatschappelijke reden achter deze trends is. De tattoos en de piercing van Ultra komen daar bijvoorbeeld uit voort. Na de millenniumwisseling waren tribal-tattoos, camouflagebroeken en piercings in de mode. Ook de lange stelten waar het kleine lichaam van de vrouw op torent komen hier voor een deel vandaan. In B.’s woorden: “Prostheses en ortheses mochten ineens gezien worden, alsof de mens naar de cyborg toe groeide.” De stelten, die ook de vooroplopende pilaren voorstellen, zijn dus enorme prostheses.
Ze zag in de mode rond 2015 een soort kwetsbaarheid, waarbij steeds meer huid het licht zag. “Het uniform mocht uit”, zegt B. in een vergelijking met de mode op het moment dat Ultra gemaakt werd. De piercing, tribal-tattoos en camobroeken maakten ruimte voor zachte truien, zacht haar en blote enkels. De serie die uit deze periode voortkwam, Stringendo, bestaat uit tweedehands poppen die B. heeft omgebouwd. Haar uitgangspunt was de tiener die zich moet conformeren aan verwachtingen en nog afhankelijk is, maar ook een eigen wil heeft.
Ze is een controlfreak
Als het gaat om techniek is B. bijna een alleskunner, al omschrijft zichzelf eerder als een ‘customizer’. Ze gebruikt bestaande objecten en geeft daar haar eigen twist aan. Dat sluit aan bij drang naar controle, vertelt ze: “Ik ben een doe-het-zelver en een control freak. Als ik bijvoorbeeld een dier terugkrijg van de taxidermist, dan ga ik er zelf ook nog even langs voor een goede knipbeurt of manicure, zodat het er precies zo uitziet als ik dat wil.” Toen ze bij de productie van Ultra – wat ongeveer een jaar duurde – een groot deel van het maakproces uit handen moest geven vanwege de benodigde technieken, vond ze dat dan ook erg moeilijk.
Ze maakt graag werk dat op verschillende manieren te interpreteren is
Met haar werk wil ze het oordeel over misfits minder hard maken, door met twijfel te zorgen dat mensen langer kijken. “Ik vind mensen die alles zeker weten nogal eng”, zegt B., “omdat die zoveel uitsluiten. Als je twijfelt kan alles nog.” In het werk van B. zit vaak een spanning door de hybride vormen die ze maakt. Ultra is bijvoorbeeld een mens met mechanisme armen die haar omhoog houden. In Ultra combineert B. de mens met de robot. In latere projecten wordt de mens met het dier gemengd. Een voorbeeld hiervan is het werk Les Bêtes Noires (2000) waar kinderpopjes zijn bekleed met zwarte schapenvacht. In sommige gevallen blijven de twee echter gescheiden, zoals in het werk Andrew & Anubis (2008) uit de serie Les plus Beaux I. Dit werk roept veel verschillende interpretaties op, waar B. erg blij mee is. Ze maakt graag werk dat vanuit veel insteken bekeken kan worden.
Ze richtte het kleinste museum van Nederland op
Naast het maken van kunst richtte Silvia B. samen met beeldend kunstenaar Rolf van Engelen in 1995 het ‘kleinste museum van Nederland’ op: Museum van Nagsael. Het bestond tot in 2006 en in totaal zijn er 132 tentoonstellingen georganiseerd. In 2008 ontwikkelden B. en Engelen een speciale permanente setting voor Museum van Nagsael; het museum wordt sindsdien gepresenteerd en beheerd door museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.
Meer weten over Silvia B.’s werk? Neem dan even een kijkje op haar site.