Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

Lijstjes

5 x kunstwerken die (expres) zijn vernield

Door: Iris Rijnsewijn, 11 mei 2018

Kunst kan vele emoties oproepen en in sommige gevallen heeft het kunstwerk daar ook de gevolgen van ondervonden. Lees de verhalen achter vijf beschadigde werken. Soms in het belang van de conceptuele kunst, soms als gevolg van een slechte date... 

1. De Nachtwacht

In 1911 werd de Nachtwacht voor het eerst aangevallen, door een verbitterde zeeman die al bijna drie decennia lang rondzwierf op straat. Hij vond dat zijn ongeluk de schuld was van het Rijk en probeerde met zijn acties wraak te nemen. Hij ging op 13 januari over het koordje dat het kunstwerk van de menigte scheidt en stak met een mes in het canvas. Maar, alsof dit nog niet genoeg was, werd het werk een tweede keer aangetast. Dit keer was het een werkloze docent die op 14 september 1975 enorme schade aanrichtte. Hij gebruikte een broodmes om grote, zigzaggende strepen over de onderkant van het doek aan te brengen. En was dit nou alles? Nee. In 1990 werd er zwavelzuur op de Nachtwacht gesprayd. Ditmaal werd er heel snel ingegrepen door de suppoosten, die er meteen water over hebben gegooid. Alleen de vernislaag was aangetast. 

2. Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III

Een voorbeeld van een modern werk dat ooit vernield is, is Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III van Barnett Newman. In 1986 werd in het werk gesneden door Gerard Jan van Bladeren. Hij was een onbekende realistische kunstenaar en raakte sterk beïnvloed door de tekst ‘De schilderkunst in een kritiek stadium’ van Carel Willink. Willink schreef over zijn afkeurafkeer vantegen het abstracte in de moderne kunst. Van Bladeren, die al een tijd last had van angstaanvallen en paranoïde was, zag abstracte kunst als een plaag en besloot actie te ondernemen. Op 21 maart vertrok hij naar het Stedelijk Museum te Amsterdam en maakte met een stanleymes vier horizontale en vier verticale incisies in het werk. In 1991 werd het werk gerestaureerd, wat tot veel ophef leidde. Velen zeiden dat het doek tweemaal vernietigd was: een keer met het mes en een keer tijdens de restauratie.  

3. Warhol

Naast vernieling in een museum komt dit ook voor bij particulier bezit. Zo heeft ene Lindy Lou Layman een Warhol ter waarde van vier ton vernield nadat ze door haar date, advocaat Anthony Buzbee, werd gevraagd om mee naar huis te gaan. Layman was aangeschoten en toen Buzbee een taxi voor haar belde, omdat hij vond dat ze te veel gedronken had, weigerde ze te gaan. Ze verstopte zich in zijn huis en toen Buzbee haar vond werd ze agressief. Ze trok enkele schilderijen van de muur en schonk er rode wijn over. Ook gooide ze een aantal beelden om. Tussen die schilderijen zat dus een echte Warhol. Het is onnodig om te zeggen dat deze advocaat ‘did not rest his case’. 

4. Erased De Kooning

Het vernietigen van kunst kan soms ook leiden naar nieuwe kunst. Zo belde de revolutionaire kunstenaar Robert Rauschenberg op een dag zenuwachtig aan bij Willem de Kooning. Nadat zij samen een glas whiskey hadden gedronken, durfde Rauschenberg een bijzondere vraag te stellen: of hij misschien een tekening zou mogen hebben van De Kooning, om die vervolgens uit te gummen en te presenteren als kunstwerk. De Kooning had al door dat dit werk een schok zou geven in de kunstwereld en dacht lang na. Uiteindelijk was zijn antwoord: “Ik vind het niet leuk, maar ik doe mee. Ik snap wat je aan het doen bent.” Toen volgde het selecteren van een goede tekening. De Kooning koos een werk dat hij zou missen, maar tegelijk ook een die moeilijk uit te gummen was. Het werd een tekening met onder andere potlood, houtskool en krijt. Het duurde dan ook een maand voordat Rauschenberg klaar was met gummen. De naam heeft het gumsel te danken aan Jasper Johns: Erased De Kooning. De Kooning had de shock-factor van het werk goed ingeschat, want dit kunstwerk heeft de kijk op conceptuele kunst sterk beïnvloed. 

5. Jeff Koons

Zo’n kunstwerk beschadigen kan natuurlijk ook per ongeluk gaan. Een recent voorbeeld hiervan is wat er in april dit jaar gebeurde met het werk Gazing Ball (Perugino Madonna and Child with Four Saints) van Jeff Koons. Het werk is een kopie van een schilderij van Italiaanse renaissanceschilder Perugino, met daarvoor een blauwe, glazen bol. Via deze bol werd het publiek opgenomen in het schilderij. Op de laatste dag van de vertoning in de Nieuwe Kerk in Amsterdam kwam een van de kijkers te dichtbij en raakte de bal aan, welke vervolgens ineens uit elkaar barstte. Het schilderij en alle bezoekers bleven ongedeerd.