Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

5 tips om de expositie 'Strijd! 100 Jaar Vrouwenkiesrecht' in het Groninger Museum te bekijken

Feminisme en kunst, daar kun je mij ’s nachts voor wakker maken. Ik was dan ook heel gelukkig toen ik las over de expositie Strijd! 100 Jaar Vrouwenkiesrecht in het Groninger Museum. Tegelijkertijd riep het ook iets van irritatie in me op, omdat historische tentoonstellingen me doorgaans niet zo kunnen bekoren. Ik kijk in een museum liever naar kunst dan naar vitrines vol met ouderwetse haarkammen en horloges. Toch vond ik dat ik moest gaan, omdat het onderwerp me aan het hart ligt en ik mezelf over die schroom heen wil zetten.

Op de dag van de landelijke viering van 100 jaar Nederlands vrouwenkiesrecht toog ik naar het Groninger Museum, waar conservator Egge Knol de feestelijke dag opende met een lezing over hoe de tentoonstelling tot stand was gekomen. Dit was een goede zet, omdat door zijn verhaal de expositie meer ging leven en ik de vitrines vol met haarkammen en horloges beter op waarde kon schatten. Bovendien pikte ik ook nog een aantal tips op over hoe je als kunstkijker zo’n historische tentoonstelling kunt bekijken, die ik graag met je deel.

Tip 1: kies je interessegebied

De strijd voor vrouwenkiesrecht ging (helaas) niet over één nacht ijs. Een turbulente periode van demonstraties en campagnes, mede geïnitieerd door de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (opgericht door Wilhelmina Drucker, Annette Versluys-Poelman en onze eigen Aletta Jacobs in 1894), ging vooraf aan de invoering van het algemeen kiesrecht op 9 mei 1919. Dit betekent dat er een kwart eeuw in zo’n tentoonstelling gepropt moet zien te worden. Natuurlijk maakt de conservator een selectie en is het museum afhankelijk van beschikbaar archiefmateriaal, maar als bezoeker heb je ook een keuze te maken.

Kijk je liever naar spotprenten of naar schilderijen? Lees je liever teksten of kijk je liever een documentaire? Net zoals bij kunst kijken in het museum heb je je interesses en voorkeuren waar je je tijd aan wil besteden – laat dit dan ook gelden bij een historische expositie. Leg je erbij neer dat je waarschijnlijk niet alle teksten en objecten tot je kunt nemen. Zelfs als je alleen bij de oude vaandels blijft hangen of alleen wandteksten leest – je krijgt hoe dan ook een goede indruk van deze woelige periode uit onze geschiedenis.

Tip 2: laat je informeren

Zelfs als je niet in het bijzonder geïnteresseerd bent in vrouwenkiesrecht, is Strijd! wel een goede gelegenheid om je eens in de Nederlandse samenleving van honderd jaar geleden te verdiepen. Aan de hand van de wandteksten en objecten is een levendige voorstelling te maken van gebruiken en gedragingen uit lang vervlogen tijden.

Tip 3: sta eens stil

Of je nu man of vrouw bent of alles er tussenin, het besef dat vrouwen honderd jaar geleden nog geen inspraak hadden in hoe ons land bestuurd werd hakt er wel in. Hoewel er in onze tijd nog genoeg valt te behalen op het vlak van gelijkheid tussen de seksen, is het ook genoeg te vieren. De vanzelfsprekendheid van dat ik tegenwoordig als ongetrouwde vrouw mag gaan en staan en stemmen wat ik wil, kwam me tijdens het bezoek aan het museum opeens in een heel ander licht te staan.   

Doorgaans werp ik in een museum alleen een vluchtige blik op de lappen tekst die de wanden sieren, maar tijdens deze tentoonstelling werd mijn blik regelmatig naar de talloze bordjes getrokken. Zo las ik bijvoorbeeld dat, ondanks de invoering van het vrouwenkiesrecht in 1919, de vrouw tot aan 1956 ondergeschikt was aan haar man volgens het Nederlandse huwelijksrecht. Dat wil zeggen dat zij niet handelingsbekwaam werd geacht. Ik was opeens heel dankbaar dat mijn leven niet wordt bepaald door een ander, maar gewoon zelf mag kiezen en aan niemand verantwoording hoef af te leggen. Ik werd er wel een beetje stil van.

Tip 4: geniet van de kunst

Naast alle affiches en vaandels is er in de tentoonstelling ook genoeg beeldende kunst te bekijken. Mijn favoriete gedeelte van Strijd! was de middenzaal, ingericht als Hall of Fame van prominente vrouwen uit de vrouwenkiesrechtbeweging in Nederland. Daar zie je prachtige geschilderde portretten van de hand van o.a. Isaac Israëls en Thérèse Swartze, maar ook marmeren bustes, foto’s en gravures. Van Aletta Jacobs, ’s lands beroemdste vertegenwoordiger van de eerste feministische golf, zijn er zelfs meerdere portretten opgenomen in de eregalerij. Misschien was het ook mijn favoriete gedeelte, omdat in één van de vitrines een opgezet vosje, destijds gedrapeerd om de nek van een chique dame, nu met gekke oogjes zielig voor zich uit lag te staren.

Tip 5: blijf niet te lang hangen

Deze tip geldt, naar mijn mening, eigenlijk voor alle tentoonstellingen die je bezoekt: als je geen zin meer hebt, verlaat het museum dan zonder schuldgevoel. Door de veelheid aan beelden en informatie dreig je bij elke tentoonstelling snel verzadigd te raken, laat staan bij een tentoonstelling die stevig leunt op archiefmateriaal (= lezen tot je een ons weegt). Bij het verlaten van de tentoonstelling ga je door een laatste zaal waar maar één vitrine in een bron van licht staat te prijken: het wetsartikel waarin het algemeen kiesrecht is vastgelegd. Een passend einde, lijkt me.

Tekst: Karlijn Vermeij
Beeld: Marten de Leeuw, Groninger Museum en eigen foto's