De Nederlandse zomer is het perfecte moment voor een museumbezoekje, misschien wel buiten Groningse contreien. Mocht je tijdens je treinreis nog steeds niet genoeg hebben van alles wat met kunst te maken heeft – of misschien lig je gewoon op het strand of aan het zwembad – dan vind je hieronder elf boeken over kunst en kunstenaars om je bezig te houden. Van roman tot biografie, van graphic novel tot vakantie-doeboek: voor ieder wat wils.
1. I Love You, Rietveld – Jessica Geelman
Met ontwerper en architect Gerrit Rietveld ben je vast bekend, maar wist je dat er op een aantal van zijn werken twee namen prijken? Naast zijn naam vind je namelijk af en toe ook die van Truus Schröder. Geelmans mooie en goed leesbare biografie verschuift de focus van Rietveld naar Schröder. Ze maakt zo invoelbaar hoe belangrijk Schröder was voor de ontwikkeling van het werk van de ontwerper, een samenwerking die uitmondde in het wereldberoemde Rietveld-Schröderhuis in Utrecht. Tegelijkertijd schildert Geelman een portret van een sterke en onafhankelijke vrouw met een groot gevoel voor schoonheid. Bevat verder vermakelijke anekdotes over andere figuren uit De Stijl.
2. De vele levens van Andy Warhol – Typex
Maar liefst vijf jaar lang werkte Typex (pseudoniem van Raymond Koot) aan deze graphic novel over de wereldberoemde kunstenaar Andy Warhol. Het resultaat mag er dan ook zijn: recensent Koen Driessens beschreef De vele levens van Andy Warhol als “een kunstwerk van een leven over een leven als een kunstwerk”. Het geheel biedt een uitzonderlijk inkijkje in Warhols leven en kunst en de manier waarop die met elkaar verweven waren. Hierna nog niet genoeg? Typex maakte ook een graphic novel over Rembrandt.
3. Het een als het ander – Ali Smith
Een beetje geschiedenis en een beetje van nu: Het een als het ander vertelt het verhaal van Franceso, een Renaissance schilder in vijftiende-eeuws Italië, en George, een jong meisje in de 21e eeuw. Het boek laat zich lastig te beschrijven: zo gaat het onder andere over fresco’s, hoe we interpreteren wat we zien, geesten, eerste liefdes, de dood, en beveiligingscamera’s. Smith tovert met woorden en creëert zo een gelaagde, maar ook een lichtvoetige en humoristische roman. Leuk detail: de ene helft van de edities begint met het deel over George, de andere helft met het deel over Francesco. Zo is de leeservaring van het boek voor iedereen een beetje anders.
4. Dagelijkse rituelen: Hoe bekende kunstenaars, schrijvers, filmmakers, en andere creatieven – Mason Currey en Eva Hoeke
Hier op Kunstspot lees je regelmatig over hoe kunstenaars hun dagelijks leven inrichten: over of het nu nachtbrakers of vroege vogels zijn, bijvoorbeeld, of het zoeken naar de balans tussen werk en andere zaken of wat te doen bij gebrek aan inspiratie. Mocht je nieuwsgierigheid nog niet gestild zijn, dan kan je met dit boek je hart ophalen. Want hoe werkte Annie M.G. Schmidt eigenlijk terwijl ze ook geacht werd een huishouden draaiende te houden? En waar haalde Stravinsky zijn inspiratie vandaan? In dit licht verteerbare boek lees je het allemaal. (Wat Stravinsky betreft – het schijnt dat hij af en toe een handstand deed!)
5. De vlammende wereld – Siri Hustvedt
Maakt het voor de ontvangst van een kunstwerk uit of gemaakt is door een man of een vrouw? Harriet ‘Harry’ Burden denkt van wel, en dus besluit ze een experiment op te zetten: ze laat haar werken onder de naam van drie mannelijke kunstenaars exposeren. Wat er daarna gebeurt, lees je in De vlammende wereld: een complexe roman bestaande uit documenten over Harriet, – van artikelen en dagboekfragmenten tot interviews. Klinkt ingewikkeld, maar de roman is ontzettend spannend en geeft ook nog eens een inkijkje in de New Yorkse kunstwereld van de jaren negentig. Hustvedt is zelf geen kunstenaar, maar de werken die haar personages creëren in deze roman (en in een aantal van haar andere boeken) zou ik graag in het echt willen zien.
6. Het portret van Dorian Gray – Oscar Wilde
Als je de zomer wilt gebruikt om je kennis van de klassiekers wat bij te spijkeren, waag je dan aan Oscar Wilde’s amusante roman met een duister randje. Dorian Gray is een knappe jongeman die zich laat schilderen door de kunstenaar Basil Hailword. Geconfronteerd met zijn eigen schoonheid, die hij koste wat het kost wil behouden, doet Dorian een wens waarvan hij de gevolgen niet kan overzien... Bijkomend voordeel: Wilde’s roman staat vol met zijn bekende gevatte en vileine uitspraken, dus wanneer je het uit hebt, kan je jezelf over een strandstoel draperen en net als een van de personages voor je vrienden iets gevats en diepzinnigs over kunst verzuchten, zoals: “Nowadays people know the price of everything and the value of nothing”.
7. De eenzame stad – Olivia Laing
In De eenzame stad onderzoekt Olivia Laing eenzaamheid door middel van een spannende mix van memoires, kunstgeschiedenis en sociale geschiedenis. Aan de hand van het werk en de levens vier kunstenaars – Andy Warhol (daar is hij weer), Edward Hopper, Henry Darger enDavid Wojnarowicz – reflecteert Laing op haar eigen alleen-zijn in New York. Een mooie, gelaagde bespiegeling over de ingewikkelde maar vaak ook helende relatie tussen kunst en eenzaamheid. Bonus tip: Wojnarowiczs eigen memoires, Close to the Knives, barsten van de levenshonger en zijn ook erg de moeite waard.
8. Het litteken van de dood – Onno Blom
Met ruim 1000 pagina’s is deze biografie verreweg het dikste boek op deze lijst, maar als je nog een project zoekt voor de lange zomermaanden is Jan Wolkers je man. In Onno Bloms omvangrijke biografie over zijn leven lees je alles wat je maar over hem zou kunnen willen weten – en misschien nog wel meer. Wolkers was uiteraard niet alleen schrijver, maar ook beeldhouwer (zijn Vrouw Met Kat vind je in Groningen op de Paterswoldseweg), en Blom besteed uitgebreid aandacht aan Wolkers’ kunstenaarschap. Leest als een trein.
9. Hoi, jij bent een ontwerper – Hanna Piksen
Mis je die vakantiedoeboeken die je had toen je klein was? Dan is dit misschien iets voor jou. Het Nieuwe Instituut in Rotterdam heeft een boek uitgegeven over hun architectuurverzameling (Hoi, ik ben een lijn) en in dit bijbehorende (maar apart uitgegeven) boek kan je zelf aan het ontwerpen slaan, aan de hand van het werk van bekende ontwerpers en architecten. Zo raak je bekend met verschillende ontwerpstijlen en geschiedenissen terwijl je tekent. Geschikt vanaf 8 jaar, dus ook erg leuk om te doen met een kleinere kunstspotter naast je op de strandhanddoek.
10. Naar de vuurtoren – Virginia Woolf
Virginia Woolf was een modernistische Britse schrijfster, die er naar streefde om de menselijke psyche zo natuurgetrouw mogelijk weer te geven. “Let us record the atoms as they fall upon the mind in the order in which they fall,” zo beschreef ze dit doel in een essay. Naar de vuurtoren beschrijft Lily Briscoe’s soortgelijke zoektocht naar authenticiteit in de schilderkunst: hoe vang je als schilder precies dat in je werk wat je ziet? Naast bespiegelingen over kunst is “Naar de vuurtoren” ook een prachtige roman over familie, het vergaan van de tijd, en boeuf en daube. Om langzaam te lezen op een zwoele zomeravond.
11. De vegetariër – Han Kang
Zoals deze lijst laat zien heeft de kunst-gerelateerde roman nogal een neiging om te focussen op de schilderkunst, waarbij er zo hier en daar nog wel eens een sculptuur of installatie boven wil komen drijven. Daarom als laatste tip een boek waarin videokunst een grote rol speelt. Yeong-hye, het hoofdpersonage van De vegetariër, besluit na een nachtmerrie van de een op de andere dag geen vlees meer te eten (uitzonderlijk in Zuid-Korea). Haar schoonbroer, een kunstenaar, raakt vervolgens zo geobsedeerd door haar dat hij Yeong-hye vraagt om mee te doen in een van zijn videowerken. Beide keuzes blijken ingrijpende gevolgen te hebben. Een dromerige en tegelijkertijd verontrustende roman.
Tekst: Ruby de Vos
Beeld: Pixabay