Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

Werken in de kunst

Zo zorgen zij voor het onderhoud van de kunst op straat

Door: Annejet Fransen, 13 juli 2016

Wie zorgt voor het onderhoud van de kunst op straat? Wie let erop dat de beelden niet overgroeien en komt in actie als de kunst die het stadsbeeld bepaalt wordt vernield door vandalen? In de gemeente Groningen zijn dat Diana Lourens, kunstbeheerder van Kunstpunt Groningen (voorheen Centrum Beeldende Kunst) en technisch specialist Jan Pestoor van Stadsbeheer. Door hun intensieve samenwerking blijft de kunst in de stad zoals we die graag zien: een bijzonder en prachtig deel van de omgeving. “Beelden moet niet alleen goed te onderhouden, maar ook ‘hufterproof’ zijn.

Wat houdt jullie werk allemaal in?

Diana Lourens: “We hebben de kunstwerken in deze gemeente in beheer en onderhouden die. Dat zijn zowel de oude werken als de nieuwe, die nog gerealiseerd moeten worden.”

Jan Pestoor: “Bij nieuwe kunstopdrachten in de gemeente zien we erop toe dat er geen fouten worden gemaakt. Het moet beheersbaar en te onderhouden zijn. Kun je bijvoorbeeld bij elk deel van het kunstwerk komen? Soms is een beeld veel gemakkelijker te onderhouden als er een klein detail veranderd wordt. Het moet ook 'hufterproof' zijn.”

Lourens: “Meestal komt er een contract van tien jaar voor een nieuw kunstwerk. Daar staat dan een paragraaf in over het onderhoud dat de verantwoordelijkheid van ons als eigenaar wordt, in overleg met de kunstenaar. We letten ook op de omgeving en hoe het kunstwerk daarin past. De stad verandert door de jaren heen en daar spelen we op in. Eventuele herplaatsing van kunstwerken is ook onderdeel van ons werk.

“We hopen dat mensen het werk accepteren als deel van de buurt en gaan zien als meerwaarde. Daarom proberen we ook om ons werk inzichtelijk te maken: we geven bijvoorbeeld lezingen op scholen. We laten plaatjes zien en doen een quiz met de kinderen. Hen valt heel veel op! We deden een keer een prijsvraag en de winnaar mocht mee in het bootje dat we gebruiken om de fonteinen te onderhouden. Dat vergeten ze nooit meer!”

Hoeveel kunstwerken beheren jullie?

Lourens: “Er zijn ruim vijfhonderd kunstwerken in het bezit van de gemeente Groningen. Soms helpen we ook bij werken die we niet zelf in bezit hebben, door te adviseren of opdrachten aan te nemen van de omringende gemeentes bijvoorbeeld. Af en toe adopteert een school of bedrijf een kunstwerk. NBK Noord heeft bijvoorbeeld het Peerd van Ome Loeks geadopteerd. Onderhoud geschiedt dan in overleg met ons, maar zij voeren het uit.”

Hoe zijn jullie in deze banen terechtgekomen?

Pestoor: “Ik werkte al veel langer bij de gemeente. Ik hield me dertig jaar lang bezig met de civiele kunst. Bij het repareren van bruggen doe je vaak dezelfde klussen. Maar kunst blijft energie geven, dat merkte ik al aan mijn voorgangers op deze positie. Telkens als er een restauratie of herplaatsing moet worden uitgevoerd is het bijna als de eerste keer, want het is elke keer anders. Het blijft een uitdaging!”

Lourens: “Ik studeerde kunstgeschiedenis met een specialisatie in beeldhouwkunst, en was nogal van de praktische instelling. Ik schreef net een scriptie over de IJslandse kunstenaar Sigurður Guðmundsson toen bleek dat hij een beeldhouwwerk op het plein voor het UMCG zou gaan zetten: die granieten kop. Na mijn studie werkte ik bij een theatergezelschap, tot er toevallig een baan vrij kwam bij het CBK, wat nu Kunstpunt is. Dat leek me geweldig!”

Wat gebeurt er als een kunstwerk iets mankeert?

Lourens: “Dettie Veltman van Kunstpunt Groningen (voorheen CBK)  doet twee keer per jaar een inspectie. Ze heeft twintig routes in de stad en als er iets mis is geeft ze dat aan mij door. Er wordt ook niet zomaar een gebouw gesloopt waar kunst aan vast zit: daar horen we van via een signaleringssysteem. Daarnaast krijgen we ook vaak meldingen van wijkbewoners of wijkbeheer. Als er bijvoorbeeld een hakenkruis verschijnt kunnen we dat heel snel laten weghalen. Als het kan repareren we het werk ter plekke en anders komt het bij Stadsbeheer.”

Pestoor: “In onze werkplaats doen we klein onderhoud, zoals werk aan de fonteinen. Grote ingrepen besteden we uit aan specialisten.”

Lourens: “Dat grote werk gaat altijd in overleg met de kunstenaar of de erven. Er zijn bepaalde restauraties die maar door een paar mensen gedaan kunnen worden. Rood koper bijvoorbeeld wordt tegenwoordig nauwelijks nog gebruikt bij nieuwe kunstwerken en bijna niemand beheerst die techniek. Dan zoeken we kunstenaars uit de oudere generatie die de vaardigheid nog hebben.”

Wat voor onderhoud doen jullie?

Pestoor: “Bij periodiek onderhoud moeten we vaak algen weghalen.”

Lourens: “Ja, het is heel vaak het groen dat moet worden schoongemaakt. We halen ook graffiti weg en repareren metselwerk, en schilderen het werk bij als het moet.”

Pestoor: “De verflaag moet goed bijgehouden worden, om het werk te beschermen. Bij groot onderhoud kan het werk echt beschadigd zijn geraakt, doordat er bijvoorbeeld een auto tegenaan is gereden. Vandalisme komt ook voor. Dieven stelen graag brons, dus dan zetten ze een zaag in een beeld.”

Wat is er zo mooi aan jullie baan?

Pestoor: “Ik heb de mooiste baan van Groningen!”

Lourens: “Ik heb ook de mooiste baan van Groningen! We mogen de kunst weer opknappen en mooi maken. Ik zie het als een collectie, als het erfgoed van de toekomst.”