Na een Nobelprijswinnaar en een damkampioen is Groningen sinds kort nog een winnaar rijker. Mirjam Offringa (1971) won in december de Van Lanschot Kunstprijs met een video over onze tijdsgeest: reizigers die de hele tijd op hun mobieltje zitten. Kunstspot ging bij haar langs voor een interview. “Het woord kunst probeer ik altijd te vermijden, dat heeft helemaal geen definitie meer sinds onze lieve Duchamp met zijn pispot kwam.”
Offringa: “Toen ik de video gemaakt had was ik super trots op het resultaat. Maar toen ik het online plaatste werd er nauwelijks op gereageerd. Ik baalde daarvan, want het was een super goede video. Toen stuitte ik op de Van Lanschot Kunstprijs en zag dat die over het thema tijdsgeest ging. Ik dacht: deze video ga ik daarvoor insturen.”
En met succes. Uit alle 508 inzendingen bleven er 10 over waar het publiek op mocht stemmen. Van deze tien bleven er 4 genomineerden over die aan de jury werden voorgelegd. Offringa is de winnaar: haar werk, Het Contact getiteld, is aangeschaft en wordt binnenkort tentoongesteld in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
Offringa: “Ik heb heel hard gegild. Dat was een beetje een gekke situatie. Ik ging naar de Nieuwe Kerk in de verwachting dat alle genomineerden daar zouden zijn, maar die waren er helemaal niet. Ik werd meteen opgevangen door een feestcommissie en gefeliciteerd.”
"Ik heb heel hard gegild"
Kun je meer vertellen over de video waarmee je hebt gewonnen?
Offringa: “De video gaat over volwassenen die druk bezig zijn met hun mobiele telefoon, en een jongetje die daar niet mee bezig is. Het jongetje staat in het moment en let vooral op wat er in zijn omgeving gebeurt. De video is ontstaan door de beelden die ik zag in de metro van Berlijn. Ik zag een rij van zittende mensen die allemaal met hun mobiel bezig waren, terwijl ze meebewogen met de metro. Ik kon hier geen video van maken, maar heb het idee bewaard en zelf in scène gezet.”
De mensen in de video zijn dus acteurs?
Offringa: “Ja. Drie van de acht mensen die meededen kende ik niet, waaronder de moeder en haar zoontje. Ik vond dit een mooie afspiegeling van de werkelijkheid: oud en jong en van verschillende afkomst. Ik heb bewust gekozen voor niet-professionele acteurs. Ik heb ze verteld om niet te acteren en echt iets uit te zoeken waarmee ze mee bezig konden op hun mobiel. De moeder van het zoontje heb ik van tevoren gemaild en die heeft hem uitgelegd wat de bedoeling was.”
Wil je de kijker iets meegeven?
Offringa: “Ik heb er geen boodschap in gestopt, want ik wil niet belerend zijn. Wel hoop ik de kijker een spiegel voor te houden. Ik zag ook reacties van mensen die zeiden: daar maak ik me ook schuldig aan.”
Betrap je jezelf er ook wel eens op?
Offringa: “Ja, maar ik ben er bewust niet met mijn telefoon bezig in het bijzijn van andere mensen, als ik op mijn nichtje pas bijvoorbeeld. Ik houd me graag bezig met de vierde dimensie. Dat is de wereld die je intuïtief al voelt, maar niet meteen kan waarnemen. Ik vraag me af hoe de wereld eruit zou zien als we niet waren aangeleerd om te zien zoals we het nu zien. Het jongetje in de video is echt in het moment, op een gegeven moment ziet hij mij ook. Wat me opvalt, is dat de mensen die in de stad fietsen of lopen totaal niet meer zien wat er om hen heen gebeurt. Iedereen is in gedachten. Ook in de videoclips van tegenwoordig zie je dat alles vlug moet. Je kan niet eens meer zien wat er gebeurt, terwijl één beeld in principe al heel mooi kan zijn.”
"één beeld kan in principe al heel mooi zijn"
Je kunstwerken verschillen wat de vorm betreft veel van elkaar. Zo maak je zowel foto’s als video’s en heb je zelfs een testbeeld van Duplo gemaakt. Wat is de betekenis van kunst voor jou?
Offringa: “Hanneke Groenteman zei: minder mensen gaan naar de kerk, maar nu kun je je zingeving in de kunst vinden. Ik heb het idee dat de elite kunstwereld zelf eigenlijk tien geboden bedenkt van wat er wel en niet hoort in de kunst. Je mag het woord 'esthetisch' niet noemen, het woord 'mooi' niet... daar distantieer ik me van. Het woord 'kunst' probeer ik altijd te vermijden, dat heeft helemaal geen definitie meer nadat onze lieve Duchamp met zijn pispot kwam.”
Wat gaat er gebeuren nu je zo’n grote prijs hebt gewonnen?
Offringa: “Mijn video wordt tentoongesteld in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, tegenover het meesterwerk Pentecostés van El Greco. Dit werk gaat over Pinksteren. Het bijzondere is dat mijn video op Tweede Pinksterdag is opgenomen. Als ik daar aan denk krijg ik nog steeds kippenvel! El Greco was zijn tijd vooruit en heeft kunstenaars als Kandinsky en Mondriaan geïnspireerd. Nu ben ik mijn tijd weer vooruit, zei de jury. Dat mijn werk tegenover zo’n meester wordt tentoongesteld is eigenlijk het mooiste compliment dat je kan krijgen.”
Wie de video van Offringa en het meesterwerk van El Greco graag in het echt wil zien, kan van 18 februari tot en met 9 april terecht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
Tekst: Philip Rozema
Foto's: Lisa Bommerson