Earthquake Monument: de beleving van een beving

Daar ging mijn uitgelezen kans om toe te treden tot het gerespecteerde domein van zij die al wel grondschuddn en trillens ondergingen. De frustratie, het verdriet! Maar Henk Stallinga haalde me hieruit, met niets minder dan zijn Earthquake Monument, een installatie waarbij het draait om de ‘beleving van een beving’. Het werk is, samen met andere werken van Stallinga, van 18 juli tot en met 23 augustus in de Der Aa-kerk te zien, en voor Kunstspot mocht ik ‘m testen. Zo was ik nu eens niet de laatste, maar een van de eersten.

Wereldprimeur in Groningen

Want het Earthquake Monument is niet een beetje nieuw, maar hageltje nieuw, en beleeft in Groningen zijn wereldprimeur. Hierna reist het door naar Japan, de grote aardbevingsbroer van Groningen. Ik kan niet wachten de installatie te betreden, en Stallinga (Tytsjerksteradiel, 1962) voelt dit aan: „Zullen we er maar meteen naartoe gaan?” Joe! Via een zwart gordijn lopen we het grote, lichte schip van de Aa-kerk binnen, waarna we meteen naar links gaan, hét monument in.

Vijfhonderd deinende klokjes

Het is een ronde ruimte, zo’n zeven meter in doorsnee, begrensd door een meer dan manshoge witte muur. Maar wat vooral in het oog springt zijn de klokjes op de muur, heel veel klokjes, ze lopen allemaal gelijk, en ze zijn allemaal hetzelfde: witte plaat, rood omlijnd, rode wijzers. Vijfhonderd stuks, en ze deinen. Primaire reactie: zo ziet een nachtmerrie van een notoire telaatkomer eruit. Ik voorzie dus slechte nachten, maar dat heb ik er wel voor over. Bovendien: een doorwaakte nacht vergroot natuurlijk óók de kans eens een echte nachtbeving mee te maken, dus ik vind het kunstwerk nu al een succes.

Het ware aardbevingsgevoel

Stallinga vertelt enthousiast: „Bij een aardbeving raakt je evenwichtsorgaan helemaal van slag. En kom niet aan mensen hun evenwichtsorgaan, want dan worden ze boos. Het enige waar je je nog aan vast kunt houden tijdens een aardbeving is tijd. Tijd gaat altijd door.”

Journalistiek totaal onverantwoord dwaal ik af, Stallinga praat door, maar ik zie alleen nog maar een muur met heen-en-weerwiegende, pulserende klokjes, die mij dwingend omringen: m’n focus verdampt, de desoriëntatie zegeviert. Ik overweeg stug naar de grond te kijken, maar dat is onbeleefd, en bovendien tuur ik dan naar een grafsteen: het einde der tijden. Nee, doe dan maar deinende tijden: memento mori gaat me nu toch echt iets te ver.

De installatie is geen hardcore simulatie van een aardbeving (want dan zou ik nu bedolven onder de kerkornamenten liggen, plat op een graf) maar het gevoel houvast kwijt te raken, de kern van een aardbevingsbeleving, roept het Earthquake Monument wel heel sterk op – en zo dichtbij was ik nog nooit bij het ware aardbevingsgevoel. Hoor ik nu bij de trilclub? Ik vind van wel, eindelijk maar toch. Henk Stallinga, bedankt!