Fouten maken. We doen het allemaal, maar niemand vindt het leuk. Die benadering kan ook anders, vindt fotograaf Arjan Verschoor. In zijn lezing ‘Mislukkingen in de fotografie’ stelt hij zijn mislukte foto’s tentoon en toont daarmee juist de mooie kanten.
Op een zonovergoten zondagmiddag is fotograaf Arjan Verschoor druk bezig zijn laptop en beamer te installeren voor zijn lezing in Wall House #2 waarin hij vertelt over mislukkingen in de fotografie. Het installeren wil niet lukken, de beamer doet het niet en de laptop werkt niet mee. “Ik had alles voorbereid op mijn Mac G4, een oudje, en hij deed het altijd.” Helaas overleed de laptop voor de lezing en moest hij het met een pc doen, dat was even wennen. Hij kan er om lachen, het past in het thema van de lezing.
Op de tafel in het midden van de ruimte ligt een aantal foto’s uitgespreid die allemaal op een bepaalde manier mislukt zijn. Op sommige zijn tijdens het ontwikkelen krassen gemaakt of de glasplaat is gebroken. Maar het deert Verschoor niet, integendeel. “Mislukte foto’s koester ik”, zegt hij, en dit zet gelijk de toon voor de lezing.
Grootheden in de fotografie willen imiteren
De voorbeelden op de tafel zijn analoog geschoten, een voorliefde van Verschoor. Zelf fotografeert hij ook analoog, opmerkelijk genoeg met een ouderwetse platencamera. Werken met zo'n camera leerde hij op de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht, waar hij fotografie studeerde. Maar bij het ontwikkelen van zijn foto’s gaat nog wel eens iets mis. “Met een platencamera heb je maar één opname, dus het moet in één keer lukken. Dat geeft veel meer spanning”, legt hij uit. Gefascineerd door de perfectionistische werken van de fotografen Ansel Adams en Richard Avedon probeerde hij deze grootheden te imiteren. Dit lukte niet altijd en de ene na de andere foto belandde van de donkere kamer in de prullenbak. Maar zijn interesse voor mislukte foto’s werd pas echt aangewakkerd tijdens zijn bijbaantje in een fotowinkel, waar hij fotorolletjes ontwikkelde en zag hoeveel foto’s niet goed waren gelukt. In plaats van fouten, zag hij er verhalen in en koesterde hij de imperfecties.
Perfectie wordt saai
Tijdens de lezing laat Verschoor een selectie foto’s zien van verschillende fotografen, die allemaal bekend stonden om hun voorliefde voor fouten. Een van die fotografen is Gerard Fieret. De Haagse fotograaf en kunstenaar viel op doordat hij het niet zo nauw nam met de regels van de fotografie. Zijn foto’s waren vaak overbelicht of op een andere manier ‘fout’. Het illustreert de fascinatie van Verschoor, vooral omdat dergelijke foto’s mijlenver afstaan van het werk van zijn helden uit zijn studententijd.
Verschoor laat ook eigen werk zien. De meeste foto’s zijn per ongeluk mislukt, bijvoorbeeld door een fout in het ontwikkelingsproces. Dit levert bijzondere plaatjes op en maakt de foto’s stuk voor stuk uniek. Het idee om de mislukte foto’s te presenteren aan een groter publiek kwam vanuit zijn omgeving. “Mensen zeiden: ik zie iets in jouw foto’s terug, daar heb je geen photoshop-filter voor”, zegt Verschoor hierover. “Het is echt iets analoogs, iets magisch.” Perfecte foto’s worden soms saai, vindt hij. Zijn motto is dan ook dat je mislukkingen moet omarmen, hij wil zijn foto’s zelfs nog beter te laten mislukken. Lachend: “Fouten maken zoals ik, dat doet niemand.”
Imperfecties laten zien op Instagram
Perfectie is sowieso niet aan Verschoor besteed. Hij heeft dan ook niets op met de perfecte wereld die mensen proberen te creëren op bijvoorbeeld Instagram. Op het medium dat zich bij uitstek leent voor perfectie, begon hij een kleine tegenbeweging en schopt graag tegen de perfectie. Hij scant zijn mislukte foto’s in en zet ze op het medium met de hashtag #filmisnotdead. Inmiddels heeft Verschoor een clubje collega-fotografen om zich heen verzameld die hetzelfde doen. “Ik vind het leuk om imperfectie te laten zien op Instagram,” vertelt hij. “Een beetje schoppen tegen dat lifestyle-gedoe, ik vind dat altijd zo plastic-achtig. Ik vind het leuk om iets echts te laten zien.”
Wel geeft hij toe over zijn ingescande analoge foto’s een filter te zetten wanneer hij ze op Instagram plaatst. “Dan worden ze een beetje Instagram”, lacht hij. “Echt mooie mislukkingen.”